Borðsiðir og kurteisi taka breytingum með tímanum en hin almenna regla ekki; að taka tillit til annarra. Borðsiðir eru mikilvægir til þess að öllum líði vel hvort sem um er að ræða matarboð í heimahúsi eða málsverð á veitingahúsi.
Létt og gott andrúmsloft eru undirstaða borðsiða, en að auki er ekki verra að hafa hin praktísku atriði á hreinu, svo sem eins og að halda á glasi, hnífapörum og þess háttar, en það kemur samt aldrei í staðinn fyrir aðalatriðið, þ.e. hlýlegt og skemmtilegt andrúmsloft. Hér verður fjallað um praktísku hliðina, það veitir visst öryggi að hafa þessi atriði á hreinu, þau eru einföld, en eins og í öllu öðru, skapar æfingin meistarann.
Fyrir matarboð
Góð venja er að svara boði strax, hvort sem um er að ræða rafrænt boð eða útprentað. Á formlegri boðskortum stendur R.S.V.P. sem er franska: répondez s’il vous plaît og útleggst á kurteisan hátt að svar óskist. Það hjálpar gestgjöfum við undirbúninginn að fá svar fljótt og þurfa ekki að hafa samband þegar nálgast boðið til að athuga hvort við ætlum ekki örugglega að mæta. Þess vegna er góð regla að hafa alltaf samband, jafnvel þótt gestgjafinn hafi skrifað: Látið vita ef þið komist ekki.
Gjafir handa gestgjöfum
Það er engin skylda að færa gestgjöfum gjöf, en það er falleg hugsun og þakkarvottur. Vinsælt er að koma með léttvínsflösku, eða eitthvert lítilræði sem eyðist, t.d. matarkyns. Við megum ekki ætlast til þess að það sem við komum með í boðið verði á boðstólum. Forðumst að koma með hluti sem ætlað er að vera til sýnis eins og styttur eða eitthvað á veggi.
Upphafið
Langflest matarboð eru óformleg. Ef um formlegt boð, er gestgjafinn oft búinn að ákveða hvar hver á að sitja og við breytum því ekki. Gæta þarf þess að skála ekki í tíma og ótíma. Gestgjafi byrjar gjarnan á að skála og síðar í boðinu stendur heiðursgestur upp fyrir seinni skálun. Við látum helst ekki klingja í glösum. Munum að brúnir á glösum eru viðkvæmar. Ef fólk vill láta klingja fer best á að láta belgina mætast en ekki brúnirnar. Það er ágæt þumalputtaregla að lyfta ekki glösum upp fyrir höku, til að missa ekki augnsambandið, en það er lykilatriði þegar skálað er. Skálunin er félagsleg athöfn en ekki hugsuð til þess að hvetja til drykkju.
Servíetturnar
Servíettur eru mest upp á punt en engu að síður gott að hafa þær ef slys verður. Um leið og fólk sest til borðs tekur það servíettuna og leggur hana tvöfalda í kjöltuna. Það er algjör óþarfi að hrista servíettuna úr brotunum með tilþrifum, hún er einfaldlega tekin úr brotunum. Á veitingastöðum er best að gera þetta áður en þjónarnir koma með diskana.
Ef einhver þarf að bregða sér frá í miðju borðhaldi þykir fara vel á að leggja servíettuna í stólinn, á stólarminn eða á stólbakið og ýta stólnum að borðinu.
Hvenær má byrja að borða?
Á veitingastöðum er almenna reglan sú að ef færri en átta eru við borðið, bíðum við eftir að allir hafa fengið sína matardiska. Ef átta eða fleiri eru við borðið þá þurfum við ekki að bíða og byrjum um leið og maturinn er borinn fyrir okkur. Á þessu eru vitanlega undantekningar og meta þarf hvert tilvik. Ef maður hefur sjálfur ekki fengið neitt, er um að gera að hvetja hina til að byrja að borða, svo að maturinn verði ekki kaldur. Látið ekki kappið bera fegurðina ofurliði, sagði sr. Friðrik um knattspyrnu, en eins mætti segja um borðsiði: Látið stífni aldrei bera þægindi ofurliði.
Lok máltíðar
Þegar fólk er búið að borða, eru hnífapörin lögð saman en diskunum ekki staflað saman. Í lokin leggjum við servíettuna á borðið vinstra megin við þar sem matardiskurinn var og færum stólinn að borðinu. Þannig veit þjónninn að við erum búin og farin.
Nokkrir punktar sem gott er að minna sig á:
- Segja nágrönnunum frá að von sé á gestum í boð.
- Húsráðendur taki á móti þeim opnum örmum. Þannig að gestinum líði frá fyrstu mínútu, að hann sé velkominn, mjög velkominn. Ef hjón bjóða heim taka þau bæði á móti gestunum, það gengur ekki að annað þeirra sé á kafi í tölvunni í stofunni og bíði eftir að gesturinn komi og heilsi.
- Setjum síma á hljóðlausa stillingu áður en við setjumst til borðs. Við svörum ekki í síma, sendum sms eða sinnum netfærslum á meðan á borðhaldi stendur. Það á við hér eins og víðar að á þessu er auðvitað undantekning, t.d. ef fólk er með barnapíu heima, eða ef það á von á símtali sem ekki er hægt að sleppa.
- Tölum ekki með munninn fullan af mat. Jafnvel þó við séum spurð spurninga, klárum að tyggja og kyngjum áður en við svörum.
- Hnífapör: við byrjum yst og vinnum okkur inn að matardiskinum.
- Smökkum matinn áður en við söltum og piprum.
- Við skerum matinn niður jafnóðum og við borðum hann. Byrjum ekki á að skera allt niður.
- Blásum ekki á matinn, bíðum frekar í nokkrar mínútur.
- Servíettur má aldrei nota sem snýtuklút.
- Smökkum allt sem er á borðinu. Eina undantekningin eru þeir sem eru með ofnæmi eða óþol.
- Olnbogana af borðinu, það er tillitsleysi við þjóninn.
- Vörumst óviðeigandi umræðuefni.
- Borðum rólega.
- Sleppum búkhljóðum.
- Tökum ekki með okkur aukagesti í boð.
- Leggjum hnífapörin saman þegar við erum hætt.
- Sleppum því að nota tannstöngla eða tannþráð.
- Borðsiðir og kurteisi snýst um að taka tillit til annarra.
- Það er ekki gott að vera þaulsetinn veislugestur í annarra manna húsum.
.
.
